Γνωστική (ή Γνωσιακή) Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία
Η Γνωστική (ή Γνωσιακή) Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (Cognitive Behavioural Therapy, CBT) είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας, η οποία αναπτύχθηκε από τον Aaron T. Beck στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια στις αρχές του 1960 και σήμερα θεωρείται ως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη και ευρύτερα εφαρμοζόμενη μορφή ψυχοθεραπείας. Ο λόγος για τη μεγάλη αυτή διάδοσή της είναι ότι πολυάριθμες επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει ότι η Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική σε μια πλειάδα ψυχικών διαταραχών, στις οποίες περιλαμβάνονται: το άγχος και τα επεισόδια πανικού, η κατάθλιψη, η αγοραφοβία, η κοινωνική φοβία, διάφορες ειδικές φοβίες, η ψυχαναγκαστική – καταναγκαστική διαταραχή, οι διαταραχές διατροφής, όπως η ψυχογενής βουλιμία, και πολλές άλλες. Επιπλέον η συγκεκριμένη μορφή ψυχοθεραπείας βοηθάει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση σεξουαλικών προβλημάτων και προβλημάτων σχέσεων, ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχθεί πολύτιμη η συμβολή της στην αντιμετώπιση της σχιζοφρένειας και άλλων ψυχωσικών διαταραχών, της διπολικής διαταραχής (μανιοκατάθλιψης) αλλά και των διαταραχών προσωπικότητας.
Βασική αρχή της Γνωστικής Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας είναι ότι τα συναισθήματα και η συμπεριφορά μας επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα και από τις γενικότερες στάσεις και πεποιθήσεις μας. Έτσι, στην πορεία της θεραπείας μαθαίνουμε να αξιολογούμε τη ρεαλιστικότητα και χρησιμότητα των σκέψεών μας και να τις αντικαθιστούμε με εναλλακτικές, περισσότερο ρεαλιστικές πεποιθήσεις, με αποτέλεσμα βελτίωση της διάθεσής μας και υποχώρηση των συμπτωμάτων που μας ταλαιπωρούν. Παράλληλα, στοχευμένες παρεμβάσεις με στόχο την ελάττωση δυσλειτουργικών συμπεριφορών έχουν σαν αποτέλεσμα την εμπέδωση πιο ρεαλιστικών πεποιθήσεων και τη σταδιακή διακοπή των φαύλων κύκλων που μας κρατούν εγκλωβισμένους σε έντονα αρνητικά συναισθήματα.
Η Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία είναι συνεργατική, δομημένη και σχετικά βραχεία μορφή ψυχοθεραπείας, η οποία εστιάζεται στο παρόν και στην επίλυση προβλημάτων. Επίσης δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην πρόληψη της υποτροπής, βοηθώντας έτσι τους ασθενείς να αποφύγουν ή να μειώσουν τη συχνότητα και τη βαρύτητα μελλοντικών επεισοδίων της ασθένειάς τους.
Βασική αρχή αυτής της μορφής ψυχοθεραπείας, είναι ότι οι αυτόματες αρνητικές σκέψεις, που επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας, ουσιαστικά είναι μια σειρά από λέξεις ή εικόνες – προϊόντα της λειτουργίας του μυαλού – και όχι γεγονότα της πραγματικότητας.
Η Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία δεν ισχυρίζεται ότι τα ψυχολογικά προβλήματα βρίσκονται απλά μόνο μέσα στο κεφάλι μας, αλλά ότι οι δυσλειτουργικές σκέψεις και πεποιθήσεις που εμφανίζονται στο πλαίσιο πολλών ψυχικών διαταραχών έχουν σαν αποτέλεσμα να μειώνεται δραματικά η ικανότητά μας να διαχειριστούμε αποτελεσματικά πιθανά στρεσσογόνα γεγονότα της ζωής μας (π.χ. απώλεια εργασίας). Έτσι οι δυσμενείς επιπτώσεις που μπορεί να έχουν τα γεγονότα αυτά επάνω μας πολλαπλασιάζονται, με αποτέλεσμα περαιτέρω επιδείνωση της διάθεσης και γενικότερα της ψυχικής μας υγείας. Στην πορεία της θεραπείας οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν να αναπτύσσουν εναλλακτικές απόψεις και θεωρήσεις των πραγμάτων, εφαρμόζοντας στην πράξη τη βασική αρχή της Γνωστικής Ψυχοθεραπείας, ότι υπάρχουν πάντα περισσότερες από μια οπτικές για να δει κανείς τα πράγματα και κάθε άτομο μπορεί να επιλέξει τη δική του.
